Niitsitapiisini: Our Way of LifeNookonnaani

 

Kaitapiitsinikssiistsi

Nitsitsinikksinnaanistsi noko’sinnaaniksi ihtao’tohkoissksinimmiawa nanistsipaitapiihpinnaani ki nipaitapiisinnaani. Aita’pisamoyi amostsk atsinikihsiistsi. Nanistsikimmiihpinnaani saissksiimokoistsi ki pi’kssiiwa tokskaists iitsitsinika’sii. Nimohtawai’stamattsootspinnaan nahkanistsipaitapiihpinnaani ki nanistakohkoihpinnaani kamiki’tahkiminnaaniawa. Nitaakiaahsinnaaniksi amostsk aotakosi nimohtsitaitsinikookinaaniawa. Nimaatatsitawattsihka’sspinnaana.

Miohpokoiksi

Aamohkayi motoyihk onnatsitapiihki kitsitapiiminnooniksi iitaoki’

kayihkiaawa saokioohtsi, a’paikskimayihkiaawa iinii. Mooksi onna’sina otaomatapoohsaawa otsitanikkihkiaawa oohkoowawaiksi maahkohpssko’toohsaawa maohko’kstsikotoki, amostskao’ki mooksissk onistaahsiksi otokioowaawaistsi saomaipokaawa’sisaawa. Onna’sina stamohkanaisapi’tsiihk.

Moi otai’samiksistsikohsi mooksi iitoikskimaiksi otai’ssko’toohsaawa tokskammiksi saahkomaapiiksi iitohkoissksinimmihkiaawa onnowawaiksi otsaohpssko’toohsaawa mooksissk maohko’kstsikotokiiksi. Iitsskaisawaahsi’takiihkiaawa. Iitayaamoyaawa. Aohta’pawaawahkayaawa moi saokioohtsi aissaniiyaawa otaya’ksikihpiaawa. Nainowaw aaniihkiaawa maahks pomoohsaawa. Annimai akitaahsaopiiyaawa.

Aisakiainiowayi mooksissk saahkomaapiiksi anniksao’kiaawa Miohpokoiksi. Ayiiposi maatatsitainakoyimmaiksaawa mooksi iinioonistaahsiksi aipokayisaawa, aitomaohkotokiiyaawa. Miohpokoiksi iitaissko’toyaawa aokosi, aisikotahkoimisi onistaahsiksi.

Miohpokoiksi mattsitaisinayaawa kookonnonistsi aamostsi mohtookiistsi. Iihtaissksinowayi koko’sinnooniksi aahkaotoi’tsikatahsaawa.

Niitsi’powahsini niitsistsiiwakatoot (1m 56sec, 684KB)

Spoohtsi

Miohpokoiksi


ihtsspomihtawa
Glenbow Museum

   

Iinisskimm

Kiiwa makoyiwa otaistamattsookihpi aahkanistaipaitapiiyo’pi, saakiay iikowa niipaitapiisini ki iikakaowa matapiiwa otsitsiiko’sspi. Aamohkayi ksiistsikoyihk iiniwa iitsikimmiihk otapi’sin.

Amohkai aakiihk anistayihk Aapaiaiaakii iita’kissiihk aohkii. Otai’to’toohsi moi issoohtsi niitahtayi iitoohtoyiihk moisk otainihkakkihk. Maanisto’tssatsapssi miiyai ohkotokini otaisatsipssak. Otsitai’stamattsookihk mi oohkotok moi maahksikihpi maahkanistsspommohsspiaawa. Otsitaistamattsookay mooksi iiniiksi mahkanistsitapattsiistotowahpiaawaiksi mi pisskaani.

Aapaiaiaakiiwa iito’tsimihk mi iinisskimmi iitahkapohtoomihkay. Mooksi iito’totama’psiiksi aatsimoihkaani iitsitsinikoyiihkaiksi. Iitaistamattsiihkaiksi ki maatsisamoyihka iitsskainoksiihkiaawa. Iksskaohkoyiihkiaawa iinio’ksisakoyi niitsawanistayi maanotokiiksi aakohtaniyi ookoowawaistsi.

Moi saokiohtsi iikitakayimmi iinisskimmiksi. Aakaitapi matapiiksi aisaakiohtayissitapiiyaawaiksi. Ainihkatsimatayi iinisskimmiksi ahksoksipaitapiiyo’si.

Niitsi’powahsini niitsistsiiwakatoot (1m 51sec, 654KB)

Spoohtsi

Iniskim (Buffalo Calling Stones)

ihtsspomihtawa
Glenbow Museum

   

Katoyissa

Amoksk omahkitapiihki ihpokaopiimiihkiaawa mi oissowaway.

Iitohkiimiihkinai miiksi otanowawaiksi, niokskaitapiiyaiksi. Iikoka’pitapiihk ma ninawa. Mi omahkinay otaawa’komookihkai iinii ki maataikaksiiyoyiihka miiksi omahkitapiiksi. Omi stohkanai’naksstssim otanowawayi anniyai aimsimiootoyiisoyiihk otsitapiimiksi.

Anniyai mattsiksistsikoyihk ma omahkinaawa iitsitohkoonimayihk katoyisi mi saokiohtsi. Niitsikkamiksisatoomihkay iitahkapohtoomihkay iitanistsiihk mi oppitaam maahksiksistokomssaksai aohkii mi katoyisi mahkohtsito koopskaani. Ota’kotsi mi aohkii iitoohtoyiihkiawa moisk iinaksipokayini aawaasainii

nayi. Iitsitsapssapiihkiawa mi aohki iitsinoyiihkiawa mi pokayi. Otsitanikkihkiawai mahk opitsiipotowahsawai ki maahkitsitao’tsinahsawai mooksi maansstaamiksi. Maanistapo’taksipiahpiaawai niitapaomahksimminai. Nainowainayinai. Annayaok Katoyisa. Otai’tsinikoissi miiksi omahkitapiiksi maanistoksistotoihpi mi oissowaway ki naato’kammiksi miiksi otanowawaiksi iitsi’nitsiihkaiksi ma Katoyisa.

Otai’kamotsiipiahsi miiksi omahkitapiiksi, Katoyisa iitomo’tapa’pawaawahkatoomihk anno kitawahsinnooni. Mattsitaikamotsiipiihk anno kitsihkawayinnoon niiksiskayi onohkattayinnokiaawa maka’pato’siiksi. Otai’ksista’pssi Katoyisa, kitsihkawaannoona maatatai’si’takiwa maahkaistamita’pawaawahkaani anno ksaahkoyi. Annomaok ksaahkoyi Ihtsipaitapiiyio’pa ihkokkiwa.

Katoyisa anohk iitayo’kayihk omistsi Katoyissiksi.

Niitsi’powahsini niitsistsiiwakatoot (2m 27sec, 863KB)

Spoohtsi

Aisinai'pi, Katoyissiksi

ihtsspomihtawa
Glenbow Museum

   

Aksiistsikomma

Ksiistsikomma aitotoitsihtayihk mi ninay otohkiimaan.

Iito’kasatoomihkay ookoowawayi, iitottakii oohsiniihkaiksi ki mi aakii ai’kamo’satsiihk. Ma ninaawa otai’sopowatssi iita’paissammiihk otohkiimaan. Aomo’tapai sopowahtsi’satsiihk mia’nistsipi’kssi. Aohkanaisstonnoyiihkiaawa Ksiistsikomm. Omahkai’stoowa nainowaisska’kaniihk maahksspommowahsai. Ai’tapawaniihk Ksiistsikomm ookoowayi iitaisai isskatsiihkai.

Ksiistsikomma iitao’kasatssiihk Omahkai’stooyi aissaksi’nitsiihkayi. Omahkai’stoowa noohkattato’siihk iitaipahpaaniksiimihk ominnistsi. Aapatohsoohtsi ihtsito’tsopoyihk ki iito’tohpotayihk. Niii, nainowaisstoyiihk Ksiistikomma maatatsitohkotto’kasiihka. Iiksisam awahkaotsiihkiawa Ksiistsikomma iitomatskaohsiihk iitsskihkaihk mi aakii.

Omahkai’stoowa iitokakihtsimayihk mi Ksiistsikomm maahkayakiitstoohsawa mo isstoyii. Mo isstoyissi ma Omahkai’stoowa anniyai aakitsita’paissiwa, ki mo niiposi ma Ksiistsikomma annikay akitao’towa.

Omahkai’stoowa iitanistsiihk mi Ksiistsikomm mahk sinnaisstsiimahsi mi ninay ki mahkit omatskahtaksi aahkoyinnimaani.  Anniyai akohta’kiohsiwa. Annikaok poohsapoohtsik iitawaapo’tsi’pi Niinaimsskaahkoyinnimaanistsi aohkomisi Ksiistsikomma. Iitaohsihkato’p maahkai’taamiksistsikohsi, maahksok saisskissi inssimaanistsi, ki aahkaohkoitapiiyo’si mo ayaaksstoyii.

Niitsi’powahsini niitsistsiiwakatoot (2m 22sec, 837KB)

Spoohtsi

Ksiistsikomm (Thunder)

ihtsspomihtawa
Glenbow Museum

   

Makoyoohsokoyi

Makoyiwa ahkamamiwa ni’totoomaikimmokiwa kaawa’pomaahkaawa.

Amohkayi isstoyiihk kitsitapiiminnoona iksskayiiko’siihk, aoponaakiihk. Ma saahkinaawa ki otohkiimaan ki oko’siksi iitsi’tayiistapokonnayiihkiaawa. A’paoyi’kayihkiaawa. Otsitsi nookihkiaawa miiksi makoyiiksi otsitotaapohkakkiawaiksi. Miiksi makoyiiksi otai’to’toohsa mi moyisi iitsitapiiwa’siihkiaawa. Niik mattsitahkapihtatsiiyaawa mi ninay ki otohkiimaan ki oko’siksi. Iitssksinima’tsiiyaawa mi ninay maahkanistaisspommootsiimahpi noohkiitsimmiksi ayaikskima’saawa iinii ki aamoksk mattohkiitsipi’kssii. Mattsito’taaattsiimiiyaawa noohkiitsipi’kssiiksi. Iitanistayaawa mahkaowatahsaawa ihsistsiikiiksi ki aotskina’yiiksi. Mattanistayaawa maahksawaowatahsaawa aawai’tsinimmaiksi ki aawaamonnakiiksi.

Miiksi makoyiiksi iitsainakoyimmihkiaawa otaottohsi. Makoyoohsokoyi iitainakoowa spoohtsi, aisakiainowayi makoyiiksi. Miiksi kakato’siiksi aissksinima’tsookiiyaawa aahkanistai’tomanistaopao’pi.

Niitsi’powahsini niitsistsiiwakatoot (1m 44sec, 616KB)

Spoohtsi

Makoyoohsokoyi (The Wolf Trail)

ihtsspomihtawa
Glenbow Museum

   

Naapi ki Siikokiinis

Naapiowa annayao’kihk saakiohta’pawaawahkayihk iito’tsstonnatonooksiksistsikoyihk. Iimo’tapa’paohpapokayihk anni niitsiiksopoyihk. Iimo’tapa’pao’kaasiihk. Onoohko’kasatoohpistsi miistsiisti aikaksskayihkiaistsi. Nainowayissinio’tsimihk mi siikokiinis. Ayiisskohpapokayiihk ma siikokiinis iinao’ksaisskammihk. Aisawattohta’pohpapokayihk Naapiowa.

Otaipanissi, Naapiowa iitsinisaatsiih mi siikokiinis iito’kaasiihk miistsisi itomatapipotsiihkai. “Kimo’kattssikaakssi, noohkitsit a’paohpapokay! Nohksskaitaami’tsi’pinai sopoyi nitsita’paohpapokaani!” Annihkayi siikokiinistsiiksi ihtaisisakksinammiawa annohk. Annahkao’k Naapiowa omattaipotahsai.

Aamoi atsiniksini ihto’tssksini’p siikonkiinistsi otsoka’pissawa aahkohtaisstaoka’tskao’saawa. Maataakohtsikoohpapoka’wa kitsiitokoyinnoonistsi iimakomayiiksoposi.

Niitsi’powahsini niitsistsiiwakatoot (1m 26sec, 507KB)

Spoohtsi

Isstaoka'tsiiksi

ihtsspomihtawa
Glenbow Museum

   

Naapi ki Mi’ksinittsiimiksi

Annao’kihk Naapiowa ihta’pawaawahkayihk a’paoissiihk. Miiksi mi’ksinittsiimiksi iitsito’toyihk. Stonnatsskayiina’siihk ma miistsisa iimataisskayihki mostsi miistsiistsi. Iitaissakoissatoomihk miistsi miinistsi. Aamostsi ksisaakoistsi iitsitao’tsipiiniisiihk ki iitaisattsikaniisiihk. Itsskao’ki’takiihk ma Naapiowa.

Niik otaiistsitsai kokiaahkohsi mattsitsskitapoyihk mi miistsis. Matsitssksinimmihk maanistsitsi piinisspi mi miistsis ki maanistsit sattsikaniisspiai. Matsito’kaasiihk miistsisi iitomatapipotsiihk mi miistsis. Miistsi miinistsi iitainnisiihkiaawa ni’tsitsiipokoyihkiaawa.

Anniayi niitaoissatayi mi’ksinittsiimiksi. Ihtaisoistsipikiayaawa miistsi ihtsawohtaisattsikaniootspi ksisaakoistsi. Saomaikokiaahkosi mi’ksinittsiimiksi iikaisstssipokommiaawa. Ai’kokiaahkosi iitaitsiipokommiaawa.

Niitsi’powahsini niitsistsiiwakatoot (1m 30sec, 531KB)

Spoohtsi

Naapi

Naapiowa, omahkinaawa iikaikkamsskska’takiwa. Iikoka’psiwa, iiksipahkinawa ki iikssikima’pssiwa. Iikaisskai’sayiwa ki iikaoksikkahsistotakiwa. Kana’paisiisi iitaisspiipiohsiwa maka’pii ki iikohtaipahkohkoyim otsawoohksinstawa’pssi. Kiwa ann otanistssi, maataokitsiihtaawaatsiks. Aomai’mawa ki iikohtaisinatsistotakiwa maanista’paisspi.

Niitaipaitapiiyo’pi iiksopoya’piwa ki Naapiitsinikihsiistsi ihtao’-totsistapi’tsip aamohk. Naapiowa ao’tsitskowa maatohksin-stayiipaitapiiwaatsiks.

Naapiitsinikihsiistsi mattohtao’totsistapi’tsi’p anno iitsipo’tootspi. Ihtao’tssksini’p misisaimi’soyiistsiiksi omohtaoksimsoihpiaawa. Ihtao’tssksini’p isstaoka’tsiistsi aahkohta’paistotsi’saawa siikokiinis. Mattohtao’tohkoissksini’p aahkitamitaoissatahsi mi’ksinittsiimiksi

aisstsitsaotsstoyisi. Mattohtohkoissksini’p aahkaisoistsipikiaahsaawa.

Naapiowa maanistsipiitapiihpi anihkayi anno ksaahkoyi iikohta’soka’piwa. Maatsinstawa’piwa. Iikitapi’sskaana’piwa matoomaitapiwa, akai’tsitapiiwa.

Niitsi’powahsini niitsistsiiwakatoot (1m 52sec, 658KB)

Spoohtsi


Spoohtsi  

 
 
Nookonnaani Iitapanio'piksi Niitawai'stamattstohkato'pi Anno maanistapa'pihpi Kitanissowawaistsi
Ni'tohtayissitapiisini Glenbow Museum, . Maatakitotoisapsinaakio'pa.